Dirk Oudes geportretteerd

 

Inleiding.

Dirk Oudes genoot grote bewondering van zij collega-kunstenaars in zijn tijd. Enkele kunstenaars hebben deze bewondering vastgelegd in een portret.

Zoals:

1.Erwin Bowien die Dirk Oudes in pastel, olieverf en in tekeningen heeft vastgelegd.

2. Jaap Odes (1926-1998) de zoon van Dirk Oudes.

3. Willem Frederik Koster 1897-1980. Alkmaar.

4. Jacob (Jaap) Kuiper.(1973-1984) Alkmaar/Amsterdam.

 Dirk Oudes (1895-1969) was werkzaam als reparateur van horloges en klokken toen hij omstreeks 1930 de behoefte kreeg te gaan tekenen en schilderen. Bevriende kunstenaars zoals Koos Stikvoort( 1891-1975), Jan Plas (1888-1964) en vooral de Duitse schilder Erwin Bowien (1899-1972), brachten hem de eerste beginselen van het vak bij. Dirk Oudes woonde en werkte in Alkmaar. Zijn verbeeldingswereld had een stevige basis in het Noord-Hollandse platteland en het dorpsleven. In toenemende mate liet hij zijn fantasie de vrije loop in voorstellingen van het paradijs, berglandschappen en het stadsleven.

Hij werd beïnvloed door Vincent van Gogh, later ook door Henri 'le douanier' Rousseau, Picasso en Cobraschilders zoals Constant en Piet Ouborg. Zijn werk wordt gesitueerd tussen expressionisme en naïeve kunst.

 Erwin Bowien

Dirk Oudes door Erwin Bowien.

Erwin Bowien studeerde 1916-1917 aan de "Ecole professionelle" in Neuchâtel (Zwitserland). Na de Eerste Wereldoorlog studeerde hij aan de Kunstacademie van München (Prof. Robert Engels) en Kunstacademie van Dresden (Prof. Richard Müller). Vanwege de politieke ontwikkelingen in Duitsland vertrok Bowien naar Nederland. Bowien woonde van 1933 tot 1942 als freelancekunstenaar in Egmond aan den Hoef, Noord-Holland, in de voormalige woning van de filosoof René Descartes. (tekst uit Wikipedia)

 

Zelfportret Erwin Bowien

Erwin Bowien was leraar tekenen en kunstgeschiedenis aan het gymnasium in Solingen tot hij in 1931 in de golfvan massaontslagen tijdens de economische crisis zijn baan kwijtraakte. Vanaf 1932 beproefde hij zijn geluk in Nederland. Voor zijn schilderkunst, laat impressionistisch en sterk op het landschap georiënteerd, was er zowel in geografische als in kunsthistorische zin in Noord-Holland volop inspiratie te vinden. Na een korte periode in Hoorn verhuisde Bowien naar Egmond aan den Hoef. Hij werkte graag in de open lucht.

Zijn kennismaking met Dirk Oudes vond plaats toen hij met zijn schetsboek positie had gekozen bij de Friese Brug in Alkmaar waar hij de schepen uittekende terwijl ze langzaam passeerden. Dirk Oudes besloot deze hem onbekende vakman, die vlak voor zijn huis zat te werken, om raad te vragen. Wat viel er van zijn tekeningen te zeggen? Als hij wilde schilderen, welke materialen moest hij dan gebruiken? Hoe zetje een compositie op, waar begin je mee, hoe werkje met kleur? Oudes, de amateur en autodidact, had sinds enkele jaren eindelijk toegegeven aan zijn drang om te tekenen, maar hij had geen idee hoe hij zijn kunst naar een hoger plan kon tillen. Bowien, de tekenleraar, was bereid Oudes een praktijkcursus te geven. Ze zouden er samen op uit trekken om buiten te tekenen en Bowien zou hem adviseren op het gebied van materiaal en techniek. In Zijn herinneringen aan Dirk Oudes steekt Bowien zijn verbazing niet onder stoelen of banken over de snelle vorderingen van zijn leerling. Zijn hoofd bleek vol beelden te zitten die hij zonder problemen aan het tekenpapier kon toevertrouwen. De adviezen van Bowien vielen in zeer vruchtbare aarde. Niet alleen maakte Oudes zich de vaardigheden van het schilderen snel eigen, hij bereikte er al even gauw een grote originaliteit in,

(tekst Rob Smolders uit boek “Dirk Oudes, Een kinderlijke natuur net fantasie en talent begaafd” door Rob Smolders.)

Jaap Oudes

Dirk Oudes door  zijn zoon Jaap Oudes

Als locatie voor de tekening die Jaap Oudes van zijn vader maakte heeft hij het interieur van de molen van Jaan en Floor Pauw in Alkmaar/Oudorp, gekozen. Het is een potloodtekening. (65x50 cm.) De tekening vertoont kenmerken die aan het postimpressionisme* doet denken.

Voor het schilderij op de ezel kiest hij een afwijkende kijkrichting. De olielampen geven een tijdsbeeld (voor elektrificatie) aan. Het geheel straalt een nostalgische sfeer uit. Onder de rechterarm zien we de werkbank voor het repareren van klokken. Hiermede wordt de relatie gelegd met Dirk Oudes als klokkenmaker.  Met het “Oly potje) wordt aangegeven dat Dirk Oudes olieverf gebruikt als medium voor zijn schilderijen.

*De term postimpressionisme staat vooral voor een tijdsperiode, maar niet voor een periode met een uniforme stijl.

Kenmerken van het postimpressionisme richten zich op het overbrengen van emotie, op structuur, compositie en op symbolistische betekenissen. Het postimpressionisme wil vooral verder gaan dan alleen weergeven wat kan worden waargenomen. De werkelijkheid wordt min of meer vervormd en doel is vooral om meer gevoel in het schilderij te leggen. Wat wordt waargenomen, wordt geordend en subjectief vormgegeven, hetgeen ook wel abstrahering en herstructurering wordt genoemd. Verschillende dikten en verschillende richtingen van toetsen (in dit geval streepjes richting) zorgen vaak voor veel dynamiek in de schilderijen/tekeningen.

Wim Koster.

Dirk Oudes door Wim Koster

Zelfportret Wim Koster

Willem Frederik Koster 1897-1980. Alkmaar Woonde en werkte in Alkmaar. Was eigenaar schildersbedrijf (huis- en decoratieschilder) in Alkmaar. Als kunstenaar was hij Autodidact

Schilderde en tekende (ook pastel) in impressionistische trant, landschappen, portretten en stillevens. Was evenals Dirk Oudes lid van de schilder vereniging Doorwerken te Alkmaar waar hij lange tijd voorzitter van was.

Jacob Jaap) Kuijper

Dirk Oudes door Jaap Kuijper

Jaap Kuijper hier met zijn vrouw Lies Sluijters

Jaap Kuijper woonde voor de oorlog niet ver van Dirk Oudes af, op de Kanaaldijk in Alkmaar. Hij bezocht Dirk Oudes later ook samen met Lies Sluijters, regelmatig. Tussen 1937 en 1940 studeerde hij aan de koninklijke Academie in den Haag. In deze tijd nam hij regelmatig boeken me over de moderne kunst welke samen ten huize van Dirk Oudes werden besproken.

 1973-1984

Hoogleraar Vrije Schilderkunst Rijksacademie voor Beeldende Kunsten, Amsterdam

Lidmaatschappen
Arti et Amicitiae (vice-voorzitter 1962-1965, voorzitter 1969)
De Keerkring
Hollandse Aq

 Onderstaande tekst uit; https://galerienoorderlicht.nl/kuijperjacob

Jacob Kuijper (1919-2007)

(Zuid- en Noor schermer 1919-2007 Amsterdam)

Jacob Kuijper werd opgeleid (ca. 1937-1940) aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten te Den Haag en aan de Amsterdamse Rijksacademie. Kuijper won verschillende prijzen, waaronder de Willink van Collen prijs (1947) en de Thérèrese van Duijl-Schwartzeprijs (1953). Van 1973-1984 was Kuijper hoogleraar Vrije Schilderkunst aan de Rijksacademie.

Over het algemeen werkte Kuijper naar tekeningen die hij maakte terwijl hij wandelde langs de Waal: schilderen deed hij binnen. Hoewel je zou zeggen dat Kuijper een landschapschilder was, was zijn belangrijkste motief de mens. ‘Ik probeer de sfeer waarin we met zijn allen leven, de kleur daarvan, het licht, de lucht, de ruimte weer te geven en ik probeer het zo te doen dat het altijd te maken heeft met de mens. Dus al is het nog zo summier, soms komt er hier en daar een mens in voor, soms komt er helemaal geen mens in voor, alleen maar kleine bootjes, of een graafmachientje, dergelijke dingen, die dus wijzen op het verblijf van de mens in onze prachtige atmosfeer.’

Bron: VPRO, de avonden 4 juni 2004: Jacob Kuijper, schilder in Varik. uarellistenkring (ook voorzitter)

Jean Passant, november 2021